Wist je dat de belangrijkste bron van binnenlucht verontreiniging de mensen zelf zijn? Mensen stoten CO2 en andere metabolische producten uit bij het uitademen, en werpen huiddeeltjes, virussen en bacteriën af. Andere bronnen van binnenlucht verontreiniging zijn bouwmaterialen, meubels, fornuizen, spuitbussen, reinigingsmiddelen, ontsmettingsmiddelen, enkantoorapparatuur. Mischien wil je niet onderdeel van het probleem zijn, maar je kunt zeker deel uitmaken van de oplossing. Lees meer over hoe je je binnenlucht zuiver en rein kunt houden.
Gemiddeld brengen we 90 % van onze tijd binnenshuis door. De binnenluchtkwaliteit is daarom essentieel voor onze gezondheid. Er zijn echter veel luchtverontreinigende stoffen die binnelucht verslechteren als ze niet worden verwijderd.
De belangrijkste bron van luchtverontreinigende stoffen binnenshuis zijn de mensen zelf. Mensen stoten CO2 en andere metabolische producten uit bij het uitademen, en werpen huiddeeltjes, virussen en bacteriën af. Deze verontreinigen de binnenlucht en kunnen problemen veroorzaken voor het gebouw en de bewoners.
Een andere soort luchtverontreinigende stoffen zijn vluchtige organische stoffen (VOS), die worden uitgestoten door onder meer bouwmaterialen, meubels, spuitbussen, reinigingsmiddelen, ontsmettingsmiddelen, en kantoorapparatuur (printers of kopieerapparaten).
Een andere belangrijke bron van binnenluchtverontreiniging is buitenlucht dieongecontroleerd binnendringt. Buitenlucht bevat vluchtige organische stoffen, en schadelijke deeltjes, waaronder smog, fijnstof, pollen, bacteriën en schimmels, en andere organische en anorganische schadelijke deeltjes. Deze bron is vooral van belang in plekken waar de buitenluchtkwaliteit slecht is, wat in de meeste stedelijke en industriële gebieden het geval is. Al deze verontreinigingen zijn schadelijk voor de menselijke gezondheid bij langdurige blootstelling aan hoge concentraties.
Als de uitgestoten verontreinigende stoffen niet worden verwijderd, bereikt de concentratie ervan in de loop van de tijd gevaarlijke niveaus (zie Figuur 1). Dit geldt zowel voor korte als lange termijn gezondheidseffecten, evenals het risico op infectie. Om die reden moet worden geventileerd, om ‘gebruikte’ binnenlucht die schadelijke verontreinigende stoffen bevat, te verwijderen en deze te vervangen door verse buitenlucht die eerst wordt gefilterd. Het wordt nu algemeen erkend dat zonder goede ventilatie en filtratie, zelfs in een typische woning, binnenlucht tot 8 keer meer vervuild kan zijn dan buitenlucht. Laat staan een dichtbevolkt openbaar gebouw of een druk restaurant, bijvoorbeeld.
Figuur 1: Hoge concentratie van verontreinigende stoffen in ruimten zonder of met slechte natuurlijke ventilatie zonder filtratie ©Igor Sikonczyk
Er zijn verschillende manieren om lucht uit te wisselen, zoals bijvoorveeld eenvoudig te verluchten door de ramen open te zetten. Deze methoden voldoen echter niet aan de basiseisen inzake comfort en energie-efficiëntie voor moderne gebouwen, noch bieden ze adequate en gecontroleerde ventilatieluchtvolumes om een goede binnenluchtkwaliteit te handhaven.
In de praktijk is de enige geschikte en energie-efficiënte manier om te zorgen voor noodzakelijke luchtverversing mechanische ventilatie met warmteterugwinning (WTW). Moderne, mechanische ventilatiesystemen met WTW kunnen muffe binnenlucht uitwisselen met buitenlucht in volumes aangepast aan de huidige vraag op een volledig gecontroleerde en geautomatiseerde manier.
Naast energie, comfort en gezondheidsproblemen, is een ander fundamenteel voordeel van mechanische ventilatie het voorkomen van verontreinigende stoffen uit de buitenlucht die het gebouw binnenkomen. Zoals hierboven vermeld, kan de buitenlucht die aan een gebouw wordt geleverd om zuurstof te leveren en oude binnenlucht met schadelijke verontreinigende stoffen (CO2, VOS, enz.) te vervangen, worden verontreinigd. Dus, voordat het wordt geleverd aan bezette ruimten, moeten de schadelijke deeltjes die het bevat worden verwijderd (zie Figuur 2). Hiervoor is een goed filtratiesysteem voor buitenlucht nodig. Buitenlucht kan hoge concentraties fijne deeltjes van verschillende grootten bevatten. Technisch gezien worden deze ingedeeld als deeltjes PM10 (deeltjes met diameter <10 μm), PM2,5 (<2,5 μm) en PM1 (<1 μm). U kunt deze classificatie tegenkomen in de dagelijkse buitenluchtkwaliteitsrapporten voor uw omgeving. Uitgebreide medische studies hebben aangetoond aan dat blootstelling aan lucht met hoge PM-concentraties ernstige gezondheidsrisico’s kan opleveren.De ziekten die verband houden met PM-besmetting omvatten longkanker1, hart- en vaatziekten2, chronische obstructieve longziekte3 of allergie en astma4. Hoe kleiner het deeltje, hoe gevaarlijker het is voor de gezondheid. PM1-deeltjes zijn klein genoeg om zelfs in de bloedstroom te komen. Volgens het Europees Milieuagentschap is luchtvervuiling het grootste milieurisico voor de gezondheid in Europa5. Een van de meest schadelijke verontreinigende stoffen voor de menselijke gezondheid is fijnstof (PM). In 2018 werdt ingeschat dat langdurige blootstelling aan luchtverontreiniging in de EU-28 verantwoordelijk was voor ongeveer 379.000 vroegtijdige sterfgevallen6.
Figuur 2: Verwijdering van vervuilende stoffen binnenshuis door mechanische ventilatie met hoog rendement PM-filters ©Igor Sikonczyk
Gelukkig kan een correct ontworpen filtratiesysteem de concentratie van fijnstof, inclusief de kleinste PM1, tot aanvaardbare niveaus verminderen. Dit betekent dat zelfs als u risico loopt op blootstelling aan hoge PM-vervuiling buitenshuis, in gebouwen met een goed filtratie- en ventilatiesysteem, u kunt profiteren van een schone en veilige binnenomgeving.
Filtratie kan ook worden gebruikt voor het verbeteren van de binnenluchtkwaliteit in ruimten waar mechanische ventilatie niet bestaat en niet kan worden geïnstalleerd (bijvoorbeeld in oude gebouwen). Sommige verontreinigende stoffen die binnenshuis worden uitgestoten, waaronder ziekteverwekkers zoals bacteriën of virussen die worden uitgeademd door geïnfecteerde mensen of fijne deeltjes en tabaksrook, kunnen effectief worden verwijderd door de binnenlucht te recirculeren en te filteren. Dit kan door het installeren van filters in de leidingen van gerecirculeerde lucht door middel van stand-alone luchtreinigers (zie Figuur 3).
Figuur 3: Reiniging van binnenlucht met luchtzuivering in ruimtes zonder ventilatie of met slechte natuurlijke ventilatie ©Igor Sikonczyk
Hoewel deze oplossing de binnenluchtkwaliteit verbetert, lost ze het probleem van verse luchttoevoer en CO2-en VOS-verwijdering niet op, wat alleen mechanische ventilatie effectief kan doen.
___________________________________________
[1] https://thorax.bmj.com/content/75/1/85
[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4740122/
[3] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19554194/
[4] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6034084/, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0954611115001870
[5] https://www.eea.europa.eu/themes/air/air-pollution-is-the-single
[6] Luchtkwaliteit in Europa — 2020, verslag 9/20, Europees Milieuagentschap, 2020 (EEA, 2020) https://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2020-report
